अनुभूति : प्रहरीको युनियन भनेकै ‘जनता’

• शम्भु सुस्केरा
• बैशाख ६, २०७७
• 0

आँखा रसाए । रोक्नै नसकिने गरि बगे मेरा आँसुहरु । हृदय बाउँडियो अनियन्त्रित भएर ।

कोरोनाको त्रास वा मृत्युको भयले आँखा रसाएका होइनन् । परिवार र आफन्तको चिन्ता पनि लिएको छैन । विदेशमा भएका प्रियजनले आफूहरु साबधानी र सुरक्षित छौँ भनेका छन् । परिवार र आफन्त कसैमा संक्रमण पनि छैन । तर पनि झर्दारहेछन् आँसुहरु ।

दुःखका आँसुहरु धेरैपटक झरेका छन् । तर खुशीका आँसुले गालाका डिलहरु कमै चुमेका छन् । त्यही कम मध्येको आँसु हो यो ।

यिनै आँसुहरुले आफ्नो जीवन सार्थक भएको र आफूले लगाएको वर्दीप्रति सन्तुष्टि मिलेको छ ।

जनताको प्रेम र अपनत्वले पग्लिएर आँसुका पवित्र मोतिहरु गालाको डिल हुँदै नीलो वर्दीका टाँकहरुसम्म झरेका छन् । र त सार्वजनिक गर्न मन लागेको हो आफ्नै आँसुको कथा ।
प्रहरीको जुनी पाएकोमा आज तेस्रोपटक झरेका हुन् खुशीका आँसु । २१ वर्ष पहिले पहिलो पटक वर्दी लगाएर परेड प्रदर्शन पछि सत्य, निश्पक्ष, लोभ, लालच र भयरहित भएर देश र जनताको सेवा गर्ने कसम खाएको थिएँ । त्यही दिक्षान्त समारोहमा आफ्नी आमालाई साक्षी राखी सपथ लिँदा पुछेको थिएँ आँखाका डिलहरु ।

दोस्रोपटक ०७२ को भूकम्पपछि नागरिकको असिम स्याबासी पाएर पुछेको थिएँ । र आज विश्वव्यापी कोरोना संग्राम लड्दै गर्दा नागरिकले प्रदान गरेको अपार मायाले मन पगालिदियो र बगेका छन् आँखाहरु ।

जीवनकालमा थुप्रैचोटी कुँडिएको छ चित्त । र, कतिपटक सुटुक्कै र कतिपटक सामुहिकरुपमै बगाएको छु आँसुहरु ।

समाजको साझा चरित्र नै हरेक समुदाय र संगठनमा प्रतिबिम्बित हुने कुरामा कुनै बहसको आवश्यकता पर्दैन । मैले अनुभव गरेको प्रहरी संगठनमा समाजको खराब प्रवृत्ति प्रतिबिम्बित हुन नदिनेको संख्या कम छैन, थिएन ।

तर संगठनका थोरै खलनायकहरुले नै उनीहरुलाई परास्त गरिरहेकै छन् । खलनायकहरुले नै सबैतिरबाट प्रोत्साहन र साथ पाउँदा उनीहरुले विजय हासिल गरेका हुन् ।

अधिकांश सिनेमाको अन्त्यमा देखिने सत्यको जीत वास्तविक जीवन र संगठनका नायकहरुले हात पार्न सकेको बिरलै पाइन्छ ।

खलनायकहरुबाट अपमानित हुँदै, हार्दै, आदर्श जीवनप्रति उपहास झेल्दै यो जूनि बित्नेमा अब द्विविधा छैन । र आशावादी पनि छैन सत्य, निष्ठा र इमान्दारिका दिन आउनेछन् भन्नेमा ।
तथापी आफ्नो जीवन र पेशा सार्थक भएको छ । म आफू, परिवार, आफन्त र देशले हिनताबोध गर्ने कुनै काम गरेको छैन । आर्थिक अनुसाशन र पेशागत मर्यादामा दृढ छु । वर्दीको बदनाम गर्नेहरु आफ्ना दुश्मन ठानेको छु सधैँ । तिनकै कारण आफ्नो पेशागत परिचय दिन हिचकिचाहट गर्नु परेको छ । वर्दीधारीले नै वर्दीमाथि छेपेको हिलो पुछ्दै बितेको छ आशलाग्दो आधा जीवन ।

म व्यक्ति ‘शम्भु’ र मेरो पद कहिल्यै अलगिएर प्रसंशित वा आलोचित हुँदैन । किनभने मसँग ‘प्रहरी’ शब्द र संगठन सधैँ जोडिएरै आइरहन्छ ।

म र मजस्ताहरु सबैको मूल्यांकनमा खराब चरित्र र कर्महरुलाई नै आधार बनाइरहन्छ समाजले । एकै तराजुमा राखेर जोखिरहन्छ । सधैँ यस्तै लागिरह्यो ।

तर आज फरक आभाष भएको छ । आफ्नै बिचारको प्रतिद्वन्दीजस्तो भएको छु । प्रहरीका सानातिना त्रुटीमा समेत धारे हात लगाउने मान्छेहरु प्रहरीको लाठीका समर्थक र प्रशंसक बनेका छन् । कुनैपनि प्रतिकुल अवस्थामा मानव अधिकार उल्लंघन गर्नु हुँदैन भन्नेहरुप्रति प्रतिवादमा खन्निएका छन् । जीवनको रक्षाभन्दा ठूलो कुनै मानव अधिकार हुन सक्दैन । जीवनवादका अघि अरु सबै वादहरु गौण हुन भन्दै प्रहरीलाई सेल्युट गरेका छन् ।

हरेक मानिस मृत्युको भयले घरैभित्र बस्नु परेको छ । आफ्नो जीवन र प्रियजनको पर्वाह नगरी लकडाउनको आदेश पालना गराउन सडक र वस्तीमा खटिएका प्रहरीहरुको जयजयकार गरेका छन् जनताले । प्रहरीका सानातिना गल्तीमा कसैले औलो उठाएको सहेका छैनन् । खरो प्रतिवादमा उत्रेको देखिन्छ ।

संकटको यो घडिमा जीवन समर्पण गर्ने सबैप्रति उच्च सम्मान गरेका छन् । यस्ताबेला पनि आफ्नो स्वार्थ साध्नेहरु र कर्तव्यबाट पीठ फर्काउनेहरुलाई धारे हात लगाएका छन् ।
गणेशमानसिंहले भनेका थिए रे जनता भेडा हुन् । आज मलाई पनि त्यस्तै लागेको छ । सत्य, सेवा र सुरक्षाप्रति एकोहोरो प्रेम प्रदर्शन गरेका छन् जनताले । त्यसैले त मेरो मन आभारी बनेर आँखाहरु बगेका हुन् ।

प्रहरी लोभियो, बिक्यो ।

प्रहरीले आफ्नो र अर्काको भेद ग¥यो ।

पीडितलाई बेवास्ता गयो ।

बिनाकारण यातना दियो ।

समयमै जनताको काम गरेन ।

सेवाग्राहीसँग राम्रोसँग बोल्दैन, नमस्कारसम्म फर्काउँदैन ।

प्रहरी कुकृतिसँग मिल्यो ।

बिकृृतिसँग अंकमाल ग¥यो ।

प्रहरी ‘प्रहरी’ जस्तो भएन ।

प्रहरीप्रतिका असंख्य आरोप हुन् यी ।

‘……भो छोरी भन्न दे, जस्तो देखे त्यस्तै भन्छन् ।’ यो उखान महिला डोमिनेटेड भएपनि सान्दर्भिक लागेर उदृत गरेको हुँ । कम्तिमा ती आमाजस्तै उदार बन्नुपर्छ आफूमाथि गरिने टिप्पणीप्रति । माथिका आरोपहरुलाई पूर्ण सत्य मान्न नसकिए पनि पूर्ण असत्य ठानियो भने सुधारको बाटो अबरोध हुनेछ ।

बोराको एउटा आलु कुहिएर नै अरु आलु कुहिने हुन् । कुहिएको आलुलाई कुहिएकै ठानेर बोराबाट नफालिँदा थप आलु नचाहेर पनि कुहिन बाध्य हुन्छन् ।

कुहिएकाले नकुहिएकालाई आफूजस्तै बनाउन सक्छ । तर नकुहिएकाले कुहिएकालाई आफूजस्तो बनाउन सक्दैन । तसर्थ कुहिएकालाई फाल्नुको बिकल्प हुँदैन । हरेक संगठनमा यो लागु हुन्छ । तर कुहिएको आलु फाल्न मोलकाज गर्छौं हामी । बरु कुहिएको आलु आफ्नै बोराको रहेछभने कुहएिकोलाई नकहुएिको र नकुहिएकोलाई कुहिएको देखेर त्यसैलाई मिल्काएका उदाहरणहरु प्रसस्तै छन् ।

नायकीय चरित्र प्रदर्शन गर्न चाहनेहरु यस्तै वास्तविकता भोग्दै, सहँदै आफूलाई बचाइरहेका छन् । न राज्यले तिनलाई स्याबासी भन्छ । न परिवार, समाज र आफन्तले त्यो चरित्र पालना गरेका छन् । बरु बेबकुफ विशेषण प्रदान गरेका छन् ।

प्रहरी हाम्रो साथी ।

प्रहरी हाम्रो हिरो ।

प्रहरी हाम्रो छोरो ।

प्रहरी न्यायरक्षक ।

प्रहरी त्यागी ।

प्रहरी बलिदानी ।

प्रहरी सेवक ।

प्रहरी देवता ।

प्रहरी निर्विकल्प ।

प्रहरी मेरो खाँचो ।

जनताबाट कहिलेकहिँ मात्र प्राप्त हुने यस्ता दुर्लभ खुशीहरुले नै झारिदिँदारहेछन् आँसुहरु ।

एउटा हिन्दी सिनेमाको एउटा संवाद यहाँ सान्दर्भिक लाग्यो । ‘यो शहरका हरेक प्रहरी केबल इमान्दार भइदिने हो भने मन्दिरबाट एउटा चप्पल पनि कसैले चोर्न सक्दैन ।’

इमान्दारीपूर्वक गरिने कर्मले प्रदान गर्ने शक्तिको संकेत हो यो । सबै भूगोल र सबै समाजमा उत्तिकै लागु हुन्छ यो ।

प्रहरी पहरेदार हो । उसको इमान्दार पहरेदारीमा अपराधले प्रवेश पाउन सक्दैन । देशका अरु राष्ट्रसेवक कस्ता छन् भन्ने तथ्यका आधारमा प्रहरीले आफ्नो चरित्र निर्माण गर्नु हुँदैन । म के हुँ ? म किन हुँ ? भन्ने कुराले आफूलाई मार्गदर्शन गर्नुपर्दछ ।

मेरो सबथोक जनता हो । म उसको दुखको साथी हुँ सुखको होइन । यो सत्य हरदम किन छातिमा नराख्ने ?

मैले अति आदर गर्ने मातापिता जस्तै हुन् जनता, आफ्नो प्रेमि वा प्रेमिका जस्तै मायालु । सन्तानजस्तै प्रिय हुन् सेवाग्राही । यो भन्दा पर्तिर किन ठान्ने ?

छातिमा हात राखौँ न । हामी आफ्ना सन्तान, आमाबाबु, श्रीमतीबाट कुनै कुरा खोसेर वा छक्याएर वा बाध्य पारेर लिन्छौँ ? बरु आफूले सकेको सुबिधा पहिले उनीहरुलाई प्रदान गरेर मात्र आफू उपभोग गर्छौ । नभए गर्दैनौँ । यही होइन र प्रेमको सत्य ?

त्यसो भए हामीलाई किन आरोप लाग्छ अरुका नानीहरुको नाना खोसेर आफ्ना नानीहरुको खेलौनाको रहर पुरा गर्छौ ? अरुका श्रीमतीहरुको फरिया खोसेर आफ्ना श्रीमतीहरुको गहनाको जोहो गर्छौ ।

हामीले आफ्ना प्रियजनको खुशी र सुरक्षाका लागि जस्तो त्याग गर्छौ अरुका लागि पनि त्यस्तै गरेका छौँ । तर सबैले गरेनौँ । आफ्ना श्रीमती, छोरी र आमाहरुमाथि निर्मम अत्याचार हुँदाजस्तै अरुकालागि पनि संवेदनशील र आक्रामक भएका छौँ । तर सबैले यसलाई धर्म ठानेनौँ ।

यहीँ हो सच्याउनु पर्ने । उनीहरुमाथि भएका धोका र अत्याचारका बिरुद्ध बलीदानी भएका उदाहरणहरु छन् । तर कम छन् ।

इतिहासले वर्तमान चल्दैन । उदाहरणको गहुँतले चोख्याएर सबैलाई पवित्र पार्न सकिन्न । सबैको चरित्र प्रहरी संगठनको पवित्रतासँग मेल खानुपर्दछ । अनि उदाहरणहरु पूर्ण व्यवहारमा परिवर्तन हुनेछन् ।

यसका लागि प्रहरी सेवा रोज्ने युवाहरुमै जाँचिइनुपर्छ उनीहरुको स्वच्छता र इमान्दारी । ऊभित्र केबल सत्य, निष्ठा, निश्पक्ष, न्याय, निडर र इमान्दारीको भारी हुनैपर्दछ । स्वार्थसहितको जागिर खान र शासक बन्न खोज्नेहरुको प्रवेशले प्रहरी संगठनको मर्ममा प्रहार भइरहेको छ । अब रोकिनुपर्छ ।

अनि त स्याबासीको भागिदार प्रहरी बाहेक कोही हुन सक्दैन । देखिने र वास्तविक चरित्र एकै र उस्तै हुनुपर्छ । नत्र प्रहरी अपजसिया पेशा हो भन्ने धारणा परिवर्तन गर्न सकस हुनेछ ।
प्रहरी कर्म प्रसस्तै जस र स्याबासी पाउने कर्म हो । जो हरेक अवस्थामा दुखी र पीडितहरुका लागि काम गर्छ ऊ कसरी अपजसिया हुनसक्छ ? अपेक्षाकृत काम नगर्दा वा गर्न नसक्दा वा गर्दागर्दै असफल भएका कारण अपजसिया भएको कुरा स्वीकार गर्नुपर्छ ।

प्रहरी तस्करीसँग मिल्यो ।

प्रहरीले मुद्दा दर्ता गरेन ।

प्रहरीले बिनाकारण थुन्यो ।

कारण भएर पनि थुनेन ।

प्रहरीले दुव्र्यवहार ग¥यो ।

प्रहरी रुखो भयो ।

प्रहरीकहाँ जानु पर्दा चिनेको मान्छे चाहिने ।

हरेक दिन सुनिने यस्ता आरोप र बाध्यता बन्द गर्ने काम प्रहरीकै हो । प्रहरी गुण्डा हो । प्रहरी कठोर छ । प्रहरी फलाम जसरी बज्रिन्छ । प्रहरी दुश्मन हो । यस्ता विशेषण अपराधीको मुखले बोल्न बाध्य हुन् बरु । नागरिक अपेक्षा यत्ति त होला ।

बरु वर्दीको पवित्रताभित्र स्वार्थ, लोभ, पक्षपात, भय, बेइमानी चरित्र बोकेर जोजो विद्यमान छौँ । आज जनताले दिएको प्रेमले लज्जित होऔँ । र सुधारौँ आफूलाई । निकट वर्तमानसम्ममा जान–अन्जान जे जे गलत भए त्यसप्रति पश्चाताप गर्दै असल र इमान्दारहरुकै कित्तामा मिसिइहालौँ । त्यो नै जनताको कित्ता हो । सच्चा सेवकको कित्ता हो । प्रहरी संगठनको कित्ता हो । शिरको टोपीमा लगाएको राष्ट्रिय निशानीको कित्ता हो ।

किन कि प्रहरीको साथी र आफन्त जनता बाहेक अरु हुनै सक्दैन । धनदौलत र अरु कुनै अमुक शक्ति प्रहरीका मित्र हुन् सक्दैनन् । यी सबै भ्रम र दुश्मन हुन् जीवन र पेशा दुबैप्रतिका । जनताको माया र आशीर्वादभन्दा ठूलो सम्पति अरु हुन सक्दैन । यो कुरा पश्चातापपछि मात्र किन सिक्ने ? सुरुमै किन संकल्पित नहुने ?

प्रहरी संगठनले तेह्रथुम आगलागी होस् वा ०७२ को भूकम्प, वा यस्तै प्राकृतिक प्रकोप, हरेकपटक राष्ट्रिय राहत कोषमा तलबबाट काटेर दिएकै हो । प्रहरी कर्मचारीले स्वीकारेकै हो पीडित जनताका लागि प्रदान गरिने यस्ता राष्ट्रिय दानलाई । यस्तै स्वीकृतिको निरन्तरता मानेहुन्छ कोरोना राहत कोषको दान पनि ।

ढुकुटी रित्तिने गरी देशले के काम गरेका छ र प्रहरीको तलब काट्नुपर्ने ? जनताको यो तर्क पनि गलत नहोला । तर ३ दिनको तलब आफू र आफूजस्तै नेपालीको स्वास्थ्य सुरक्षामा खर्चगर्दा हामी भोकै पर्दैनौँ । बरु आत्मसन्तुष्टि मिल्छ दिएर खानुमा । अरुलाई दिने अवसर पनि हो यो । यसरी नै लिएका छौँ ।

प्रहरीका लागि जनताले चर्को स्वरमा यसरी बोलिदिनुजस्तो ठूलो अपनत्व के हुनसक्छ ? प्रहरीका लागि योभन्दा ठूलो पुरस्कार होला र अरु केही ?

प्रहरीको युनियन छैन । युनियनले खोक्रो पारेको देशमा प्रहरीको युनियनको कल्पना मात्र गर्नु देशकालागि धोखा हो, पाप हो । प्रहरी जनताको साथी बन्न सके प्रहरीको युनियन उनीहरु आफैँ बनिदिनेरहेछन् भन्ने उदाहरण होइन र यो ?

हामी प्रहरीको साथी बन्नेभन्दा पनि साथी भन्नेतिर पो बढी लाग्यौँ कि ?

भोलि कहिल्यै आउँदैन । त्यसैले आजै सपथ गरौँ ।

अनि पो बन्नेछ वर्दी जनताको शक्ति । र, वर्दीका शक्ति जनता । त्यसपछि कहाँ रहला अपराध, अन्याय र बेथिति ?

समिक्षा गरौँ । यस्ता महान जनतामाथि कुनै एकमात्र प्रहरीबाट सानो भन्दा सानो धोका नहोस् । प्रेमको बदला केबल प्रेम नै फिर्ता गर्न सकौं । नयाँ वर्ष ०७७ को यस पुनित अवसरमा सम्पूर्ण वर्दीधारीहरु जनताका नाममा एकसाथ सपथ गरौँ । केबल जनताका लागि ।

सम्बन्धित शीर्षकहरु

जनजिवन : एउटा युवा शक्ति जसले अस्थायी रुपमा पान व्यापार गरिरहेका छन्

‘कतारको राष्ट्रिय दिवस यहाँका जनताको बफादारी, ऐक्यबद्धता र गौरवको वार्षिक स्मरण पनि हो’

अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासी श्रमिक दिवस : अझै चासो र चिन्ता वैदेशिक रोजगारकै

अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवस : विश्वभर मानव अधिकारको अवस्था चिन्ताजनक

नेताको हाइफाई, बदनाम हुँदै ट्रेड युनियन

‘काठमाडौंको रहनसहनमा आदत भइसकेको जीवन एकाएक यता लाग्दा अनौठो मान्ने धेरै हुनुहुन्थ्यो’

‘पीएनओ’ अर्थात नेपाली मुलका नेपालीले खोजेका कुरा

‘अरुको पसलमा काम गर्दै सिप सिकेँ, अहिले त्यही सिपले काम दिएको छ’ : शंकर मिजार

जनजिवन : ‘नाफा घाटा आफ्नो ठाउँमा छ, आफ्नो कामप्रति हामी सधैँ सजग, दृढ र ढुक्क छौँ’

‘सरकारले युवाहरुलाई देशमै उद्यमशिल बनाउने वातावरण सृजना गर्नुपर्छ’-बैकुण्ठ दाहाल