‘कोरोनायुद्ध जित्ने बलियो हतियार’–मेरो अनुभव

• शम्भु सुस्केरा
• अशोज १६, २०७८
• 0

कोरोना संक्रमण भएपछि यसबाट सजिलै मुक्त हुन आत्मबल चाहिन्छ भनिन्छ । त्यो आत्मबल कसरी प्राप्त गर्ने र आफ्नो जीवनको रक्षा कसरी गर्ने अनुभवले सिकाएको छ मलाई ।

धेरै मान्छेले आफु संक्रमण नहुन्जेल कोरोनालाई सामान्य ठान्छ । तर जब ऊ आफैँ वा परिवारको सदस्य संक्रमित हुन्छ वा ज्यानै जान्छ अनि थाहा पाउँछ कोरोना कति भयानक हुनेरहेछ । एउटा नेपाली उखान छ ‘अनिकालमा बीऊ जोगाउनु, हुलमुलमा जीऊ जोगाउनु’ । नेपाली उखान अनुसार कोभिड महामारीलाई हुलमुल मान्ने हो भने सकेसम्म आफूलाई यसबाट बचाउन साबधानी अपनाउनु नै वुद्धीमानी हुन्छ ।

तर साबधानी अपनाउँदा अपनाउँदै पनि कामको बाध्यताले धेरैलाई संक्रमण हुन्छ । संक्रमण भएपछि धेरैलाई मरिने पो हो की भन्ने डर लाग्छ । अक्सिजन लेभल घट्न थालोस्, शरीरको दुखाइ बढ्न थालोस्, खाना नरुचोस्, भमिट होस् अनि झन निराशा बढ्छ मत मर्छु नै होला भन्ने । यस्तो धेरैलाई हुनसक्छ ।

चिकित्सकहरु भन्छन् यस्तो भयो भने साँच्चै मरिन्छ पनि । कुनै पनि बिरामी निको हुनुमा उसको आत्मबल नै हो । जसरी पनि बाँच्छु भन्ने सोच्यो भने बाँच्छ । मर्छु भनेर निराश हुँदै गयो भने बाँच्न कठिन हुन्छ ।

प्रसिद्ध न्युरो सर्जन बसन्त पन्तले विजयकुमारसँगको एक टिभी अन्तर्वार्तामा भन्नुभएको छ एकैखाले दुई बिरामी अस्पताल आउछन् दुबैलाई एकैखाले उपचार गरिन्छ एउटा मर्छ अर्को बाँच्छ । किनभने एउटासँग मैले बाँच्नैपर्छ भन्ने आत्मबल छ अर्कोसँग म त मर्छुहोला भन्ने कमजोर आत्मबलले उत्पन्न निराशा मात्र छ ।

लोकप्रिय मुटुरोज विशेषज्ञ भगवान कोइरालाको मत पनि उस्तै छ । रोगसँग लड्ने, जित्ने र हार्ने विरामीकै हातको कुरा हो चिकित्सक त माध्यम मात्र हुन् । चिकित्सकहरुका यस्ता अनुभव हाम्रो जीवन लम्ब्याउने शक्ति हुन् ।

अब आफ्नै कुरा गरौँ । जब म कोरोना संक्रमित भएँ । के सोचेँ । कति निराश भएँ कसरी आशावादी बनेँ ?

सुरुमा त कोरोना पोजेटिभ भएकै विश्वास गरिन । परिवारका तिनैजनालाई एकसाथ कोभिड लाग्नु पर्ने कारण नै थिएन । अझ शारदालाई त ज्वरो आएको थिएन । सुशानलाई दुई दिनमै ज्वरो निको भइओरी अनलाइन कक्षा लिन थालिसकेको थियो । उबाटै मलाई सरेको विश्वास बोकेर बसेकोले पिसिआर रिपोर्टप्रति नै शंका उत्पन्न भयो । र पुनः कन्फर्म गरेको थिएँ ।

विस्तारै कमजोर बनाउँदै लग्यो शारदा र मलाई नै । अवस्था सामान्य हुँदा त नकारात्मक सोच आएन । जबजब गारो पथ्र्याे अनि सोच्थेँ मर्छु होला । म मरेँ भने श्रीमती र बालक छोरोको के हालत होला ? अझ हामी दुबैजना रहेनौ भने ? घर बनाएको लाखौँ रुपैया ऋण बाँकी नै छ । यस्तो सोचेर पीर लाग्यो । जबरजस्ति ध्यान गर्थे । पलेटी कसेर ध्यान गर्न कठिन भयो । शवासनमा सुतेर ध्यान गर्दा आफ्नै अनुहार मरेको मान्छेको जस्तो कल्पना आउँथ्यो । मेरा केही साथीहरु केही वर्ष अघि नै विभिन्न कारणले अल्पायुमै मरेका थिए । सायद अब पालो मेरो होला भन्ने सोचाई आयो ।

अनि आँखा खोलेर तुरुन्त उठेँ ।

मैले डाक्टर जोसेफ मर्फीको अवचेतन मनको शक्ति पढेको थिएँ, नेपोलियन हिलको थिङक एण्ड ग्रो रिच पढेको थिएँ, खप्तड बाबाको बिचार विज्ञान पढेको थिएँ । ती सबैको आसय थियो तिमी जे सोच्छौ त्यही हुन्छ । मेरो अवस्थासँग ती पुस्तकको आशय मिलाएँ । मर्छु भनेर रातदिन सोचेँ भने मर्छु । म बाँच्नै पर्छ, मर्नुपर्ने गरी केही भएकै छैन भनेर सोचेँ भने अवस्य बाँच्छु ।

सकीनसकी बिहान डा.नम्रता पाण्डे र डा. प्रदयुम्नराज पाण्डेसँग अनलाईन सम्यक ध्यान गरेँ । लोकप्रिय प्रशिक्षक प्रितम पौडेलसँग पोजेटिभ भाइब्रेसन कक्षा लिइरहेँ । यसले मलाई मनैदेखि बलियो बन्न सहयोग गर्यो ।

खानपानले जस्तै आफ्नो जीवनको उद्देश्यले पनि मानिसको शारिरीक र मानसिक उर्जा बढाउँछ भनेका छन् एन्थोनी रबिनले । मैले सोचेँ मसँग भविष्यका केही उद्देश्य र त्यसलाई पुरा गर्ने योजना छन् । मेरो परिवार र मेरो सानो छोरोप्रतिको कर्तव्य र मैले लेखेर राखेको भविष्यको लक्ष्य म बाहेक कसैले पुरा गर्ने छैन । त्यसका लागि त म बाँचेकै हुनुपर्छ । म ईश्वरको एक सन्तान हुँ । त्यसैले म उनको चाहना हुँ । तसर्थ मेरो भविष्यको योजना पनि उनकै चाहना हो । मद्वारा उनको यो चाहना पुरा गर्न पनि उनले मलाई पृथ्वीमै छाडिदिनेछन् । यो सोच्दा मुसुक्क भएँ म ।

बारम्बार यस्तै सोच दोहो¥याइरहेँ । अझ बलियो तर्क के थियो भने जोजो संक्रमित भए सबै त मरेका छैनन् । विश्वमा १ देखि ३ प्रतिशत मानिसको मृत्यु भएको छ देश अनुसार । भेन्टिलेटरमा पुगेर पनि फर्किएका छन् मान्छे । म त घरैमा छु । त्यसैले म ९९ प्रतिशतमा पर्छु १ प्रतिशतमा होइन । यसरी सोच्न थालेँ ।

हरेक रात निदाउँदै गर्दा सोच्थेँ भोलि म पुरै निको भएको हुन्छु ।

शारिरीक कमजोरी र थकान अनि टाउको र शरीरको दुखाइ भए पनि अति चाहिँ थिएन । खान नरुच्ने, भमिट हुने केही भएन । आफूले आत्मबल बनाईराखेका कारण त्यसो नभएको हो भन्ने सोचिरहेँ । अक्सिजन लेभल नघट्नुमा योग प्राणायमको शक्ति हो भन्ने सोचेँ । यस्ता आफ्नै सोचहरुले झन आशावादी बनायो ।

यतिधेरै सकारात्मक कुरा मनमा भए पनि केही दिनसम्म नकारात्मक कुराहरु पनि आइरहे । मृत्युको भय आइरह्यो । त्यसपछि विस्तारै नकारात्मक सोच हराउँदै गयो । पुरै हरायो ।

धेरैवर्ष पहिलेदेखि हामी परिवारै दैनिक नाचगान, शारिरीक अभ्यास र नियमित ध्यान र प्राणायाम गरिरहेका छौँ । प्राणायाम भनेको श्वाससँग सम्बन्धित छ । अझ भस्त्रिका प्राणायाम फोक्सोको सुरक्षाका लागि रामबाण हो भनिन्छ । बिज प्राणायाम प्रत्यक्ष अक्सिजन बढाउन मद्दत गर्छ । हातको औँलामा अक्सिमिटर लगाएर लामोलामो सास लिने र छोड्ने गर्दा अक्सिजनको लेभल बढ्न थाल्छ । जोकोहीले पनि परीक्षण गर्न सकिन्छ यसरी ।

पाँच वर्ष अघि देखिनै रुघाखोकी वा सामान्य ज्वरो आएमा ज्वानो पानी पकाएर बाफ लिने र ज्वानो, बेसार, अदुवा, तुलसी पानी पकाएर खाने गथ्यौँ । त्यो निरन्तर थियो । गेडागुडी, झोल कुरा, जे पनि तातो, क्षमताले भ्याएसम्म शरीरलाई शक्ति प्रदान गर्ने खानेकुराहरु नै उपलब्ध भए । कोदोको पीठोको झोल सबैभन्दा गतिलो खाना बन्यो ।

औषधिकारुपमा भिटामिन बी,सी र डी, लगायत ज्वरोको, जिऊ, घाँटी, छाति दुखाइको औषधि एक हप्तासम्म खायौँ । ज्वानो पानी पकाएर दिनमा दुईपटक नियमित बाफ लियौँ ।

भेज बनिसकेका थियौँ दुवैजना । माछा मासु खाउँजस्तो भन्ने लागेको होइन । बिकल्पबिहिन बनाएर पकाएर दिएपछि नखाइ धर पाइएन । त्यसरी जबरजस्ति खुवाउनुमा जीव रक्षाको पवित्र सोच थियो । त्यसैले स्वीकार ग¥यौ ।

खाँदा पनि त्यति मजा र स्वादिलो लागेन तर मित्र लिला मोक्तान र भतिज सन्तोष ढकालको परिश्रमको कदर गरियो । जसरी शिवजीलाई उनका भक्त एक ऋषिले प्रेमपूर्वक मांस भोजन गराएका थिए र उनले खाएका थिए ।

साकाहारीको यात्रा टुटेकोमा सुशानको मुहारमा उमङ्ग देखिन्थ्यो । घरिघरि जिस्क्याइरह्यो ।

सकारात्मक सोचको अभ्यास, खानपान र औषधिले मेरो आत्मबल र स्वास्थ्य दुबै बलियो बनायो । त्यसैले हामी दुबैजना चिकित्सकको सल्लाह अनुसार १२ दिनमै सक्रिय सामाजिक जीवनमा फर्कियौँ । तर शारीरिक कमजोरी, थकानले पूर्णरुपमा छोड्न मानेको छैन किस्तावन्दीमा जाँदैछ विस्तारै ।

दैनिक ध्यान र प्राणायाम गरिरहेका छौँ । चिसो खाँदै नखानु रे खानपिनमा ख्याल गरिरहेको छौँ । नियमित जीवनचक्र शुरू भएको छ फेरि ।

तपाईलाई पनि अनुरोध गर्दछु मर्छु होला भनेर सोचिरहने होइन बाँच्छु, बाँचेर मैले धेरै काम गर्नुछ भनेर सोच्ने र बाँचेर गर्ने कामहरु बारम्बार मनमा ल्याइरहने । तपाई जे सोच्नुहुन्छ त्यही हुन्छ बिचार विज्ञानले भन्छ । योग, ध्यान र प्राणायाम कुनै धर्म होईन जीवन विज्ञान हो । सबै धर्म र जातिको मानिसलाई उस्तै प्रभाव पार्छ, रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ अनुसरण गरौँ ।

सम्बन्धित शीर्षकहरु

जनजिवन : एउटा युवा शक्ति जसले अस्थायी रुपमा पान व्यापार गरिरहेका छन्

‘कतारको राष्ट्रिय दिवस यहाँका जनताको बफादारी, ऐक्यबद्धता र गौरवको वार्षिक स्मरण पनि हो’

अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासी श्रमिक दिवस : अझै चासो र चिन्ता वैदेशिक रोजगारकै

अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवस : विश्वभर मानव अधिकारको अवस्था चिन्ताजनक

नेताको हाइफाई, बदनाम हुँदै ट्रेड युनियन

‘काठमाडौंको रहनसहनमा आदत भइसकेको जीवन एकाएक यता लाग्दा अनौठो मान्ने धेरै हुनुहुन्थ्यो’

‘पीएनओ’ अर्थात नेपाली मुलका नेपालीले खोजेका कुरा

‘अरुको पसलमा काम गर्दै सिप सिकेँ, अहिले त्यही सिपले काम दिएको छ’ : शंकर मिजार

जनजिवन : ‘नाफा घाटा आफ्नो ठाउँमा छ, आफ्नो कामप्रति हामी सधैँ सजग, दृढ र ढुक्क छौँ’

‘सरकारले युवाहरुलाई देशमै उद्यमशिल बनाउने वातावरण सृजना गर्नुपर्छ’-बैकुण्ठ दाहाल