ओम शान्ति धर्मको वृतान्त बुझेपछि यसले मेरो मन नै छोयो : शुसिला गौली

• बिन्दु अधिकारी ढकाल
• भदौ १, २०८१
• 0

विद्वान–विदुषी हुन औपचारिक शिक्षाको प्रमाणपत्र आवश्यक हुँदैन । बुद्घ, जनक, शङ्कराचार्य, महावीर, द्रोणाचार्य, वाल्मीकि र विश्वामित्र कसैसँग डिग्रीको प्रमाणपत्र थिएन । स्मरणीय कुरा मानिसलाई सही केहो र गलत केहो भनेर सिकाउन सक्नु प¥यो । अर्थ सहित मगजमा चेतना बसाउन सक्नु प¥यो । के थाहा, मान्छेको भाग्य बदल्न कुनै संयोगले उपयुक्त साथ खोजेको होस् । त्यो मान्छे रोजेको होस् ।

जङ्गबहादुर राणा (कुँवर) २९ वर्षको उमेरमा प्रधानमन्त्री र प्रधानसेनापति भए । त्यसपछि उनका परिवारका सदस्य, नातागोता एवम् प्रियजनले विभिन्न पद पाए । एक सय चार वर्ष लामो समय कतिका दिन शुभ हिसाबले झलमल घाम जसरी उदाए ।

इमान्दारी, उत्साह, अनुशासन, अठोट, आशा, कठोर परिश्रम गर्ने आदत र परोपकारको भावना भएका मानिसलाई समाजले उत्कृष्ट भनेको छ । मान्छेसँग अर्बौँ रुपैयाँको सम्पत्ति भए पनि दया, क्षमा, कल्याण र सद्विचार नभए स्वभावतः त्यस्ता मनुष्य मनका गरीब हुन्छन्, ठहर्छन् । तिनको मगजले सही र गलत बीच अन्तर छुट्याउन सक्दैन ।

जिन्दगी रुपी बाटो काट्ने दौरानमा कति अप्ठ्यारा खहरे, जङ्घार र भेल उर्लेर आए । कति दोभान, त्रिवेणी मिसिए र हराए । कतै न कतै हिसाबकिताब हुन्छ नै । पृथ्वीमा आश्रित कैयौँ जीवको बेग्लै संसार छ । हिमाल पग्लिँदैमा हिउँ सकिँदैन । प्रकृति रुझ्दैमा सौन्दर्य पखालिँदैन । विराट् वसुधाको काखमा आफू हुनुको अस्तित्व शृङ्खलाबद्घ अवयव कसरी पार गर्नुभयो ? पढौँ, माता शुसिला गौलीलाई ।

“मेरो जन्म २००६ सालमा भएको हो, शंखुवासभा नुम खाँदबारीमा । बिहे हुँदा चौँध वर्षकी थिएँ म । श्रीमान् मभन्दा बीस वर्ष जेठो हुनुहुन्थ्यो । इन्द्रबहादुर गौली भनेपछि त्यो गाउँ ठाउँमा उहाँलाई नचिन्ने कोही थिएनन् । तनमन नै समाजसेवी हुनुहुन्थ्यो । श्रीमान्को सक्रियतामा ढुङ्गेधारा स्थित हिमालय मा.वि.स्थापना भयो ।

मेरा श्रीमान्की अर्की श्रीमती पनि हुनुहुन्थ्यो । सौता दिदीतिर दुई जना छोराछोरी जन्मिसकेका थिए । मेरा ससुराका पाँच भाइ छोरा सबैका आ–आफ्ना घर थिए । समय अनुसार सबै कुरा ठीकठाक चल्दै थियो । छत्तिस सालमा श्रीमान् बिरामी हुनुभयो । मेरो ठूलो छोरो १३ वर्षको थियो । सबिता छोरी नौ वर्षकी थिइन् । भनौँ, मेरा पाँच वटा छोराछोरीमा कान्छी छोरी दूधे बालक थिइन् ।

आज राम्रो होला । नभए भोलि त हुन्छ । जीवन रहे हाँसीखुसी बाँच्न पाइन्छ भन्ने कल्पना अलिअलि गर्दै वर्तुन सकिएको दियोझैँ हुन पुग्यो । केटाकेटीका बुवा झन्झन् शिथिल बन्दै जानुभयो । दमको बिराम घट्नै मानेन । लाग्छ, अहिलेजस्तो ओखती गर्न एकसेएक अस्पताल भएका भए उहाँलाई केही हुने थिएन । अब दुनियामा नरहनुहुने भयो भन्ने यकिन भइसकेपछि मेरो कुन हालत भयो ? हे भगवान् ! अब यी मसिना केटाकेटीलाई कसरी हुर्काऊ ? बढाउन पढाउन कुन जुक्तिबुद्घि उपाय लगाऊ भन्दै खुब रोएँ म ।

मेरा ती आँसु कतिखेर श्रीमान्ले देखिसक्नु भएछ र भन्न थाल्नुभयो– ठूलाठूला कार्य चिताऊ, अधर्म नचिताऊ, सत्कर्मले दिन बिताऊ । हो, यति बोलेर उहाँ बित्नुभयो । कहिल्यै नफर्कने बाटोमा जानुभयो । दैवको लीला टारेर नटर्ने ।

धन्न निरोगी थिए, छोराछोरी । यस कारण लडनबडनका बाटाबाट मलाई अशान्ति भएन । हाम्रो बजारमा पनि घर थियो । त्यताबाट भाडा आउथ्यो । त्यो जमानामा नगद आम्दानी हुनु भनेको धेरै ठूलो श्रोत हो । खेतीबाट खान पुग्थ्यो ।

छोराछोरी जुन बेला साना थिए, खेतीपातीको काम अधियामा दिएँ । जब नानीहरु हुर्कदै गए आफैँले ग¥यौँ । शनिबार हटियामा म चिउरा बेच्न लैजान्थेँ । धान बेच्नुभन्दा चिउरा कुटेर बेच्दा बढी फाइदा हुन्थ्यो । मेरा बच्चाहरुले आमाको काँध बनेर काम मात्रै गरेनन्, पढे पनि । उनेरका बुवाको सक्रियतामा खोलिएको विद्यालय हिमालय मा.वि.बाट सबै जनाले स्कुले शिक्षा लिए ।”

साथी सविताले शुसिला आमाकाबारेमा कुरा गर्नु हुन्थ्यो । मलाई चाहिँ उहाँ कलिलो उमेरमै एकल बन्नुको पीडाले मुटु गाँठो परो । वरको रुख ढल्नु जस्तै घरको भर ढल्नु साँच्चै, दुःखद् पक्ष हो । त्यसमाथि नेपाली समाजले एकल महिलाप्रति गर्ने व्यवहार र दृष्टिकोण बाँचेर बचाउन कति कठिन छ । यद्यपि आर्थिक रुपमा कमजोर नहुनाले घर सञ्चालनमा परिपाठको खाँचो देखेँ ।

बीस वर्ष भएछ, आमा ओम शान्तिमा लाग्नुभएको । “यो फरक धारको धर्म होइन, हिन्दुकै हाँगो शिवजी कै प्रतिक” भनेर विभिन्न ज्ञान र शक्तिका कुरा गर्नुभयो । त्यस बेला उहाँको अनुहारको कान्ति झन् चहक भयो ।

“मेरी छोरी सविताकी साथी, नानीलाई छोरी नै भने है ! ठूलाठूला कार्य चिताऊ, अधर्म नचिताऊ, सत्कर्मले दिन बिताऊ । जीवनको आखिरी घडीमा यिनीहरुका बुवाले भन्नुभएका यति वचनलाई शिरोधार्य गरेर म अघि बढ्न थालेँ । रथको एउटा मात्रै खुट्टा भएपछि सकस र व्यवधान कति आए कति गए । सम्झेर साध्य छैन । त्यो पाटोलाई यहाँभन्दा बढी नकोट्याऊ ।

२०४० सालमा ठूलो छोरो नविनको सक्रियतामा खाँदबारीमा आरती होटल खुलो । काम सिक्दै गर्दै जाँदा त्यसबाट नाफा आउन थालेपछि मलाई पनि व्यवहार गर्न सहज भयो । क्याम्पस पढ्नेलाई त्यो वातावरण दिनु परो । बढेका पढेका छोराछोरीको बिहेको लगन पनि जुराउनु परो । पहिला ठूलो छोराको बिहे गरेँ । क्रमशः सबैको घरजम भयो ।

होटलले राम्रो आम्दानी गरो । लाग्छ, त्यो ठाउँ धेरै शुभ रहेछ । छोराहरु मिलेर नेपाली कागजको उद्योग सञ्चालन गरे । झन्डै सय रोपनी जग्गामा हामीले अलैँची लगायौँ । त्यो बेला दाम राम्रो थियो । कालो सुन भनेर चिनिने अलैँचीले धेरै माथि उकासो । भनौँ, खाँदबारीबाट मोरङको विराटनगर र काठमाडौंसम्म पाइला फड्काउन पुललेझैँ काम गरो ।” आमाका कुरा सुन्दा श्रीमद् भागवत् महापुराणका यी वचन– कर्म नै गुरु हुन्, कर्म नै ईश्वर हुन्, लाइनलाई सम्झेँ ।

फूर्तिलो शरीर, हँसिलो मुहार भेटवार्ताका क्रममा आमा भित्रैदेखि प्रसन्न मुद्रामा हुनुहुन्थ्यो । एकल अभिभावको अभिभावकत्वमा कसरी परिवार धानियो, कथा बेथा भन्दै छोराहरुले पूर्वाञ्चलमा हेलिकप्टर चलाएको कुरा गर्नुभयो । विकास निमार्णका सामान ढुवानीको त्यो सेवा प्रदान गरे बापत कति नाफा प्राप्त भयो । बेलिविस्तार गर्न छुटाउनु भएन ।

बीस वर्ष भएछ, आमा ओम शान्तिमा लाग्नुभएको । “यो फरक धारको धर्म होइन, हिन्दुकै हाँगो शिवजी कै प्रतिक” भनेर विभिन्न ज्ञान र शक्तिका कुरा गर्नुभयो । त्यस बेला उहाँको अनुहारको कान्ति झन् चहक भयो । शुसिला आमालाई सुन्दै गर्दा मैले– हजुरले ओम शान्ति नै किन रोज्नु भयो ? भनेर प्रश्न गरेँ ।

“द्वन्दको समयमा गाउँमा अडिसक्नु भएन । काम गरी खानलाई आफ्नै गाउँठाउँ विरानो, झन्डै खतम बनाएनन् त ? २०५८ सालको कुरा हो त्यतिखेर विराटनगरको बसाइँ भयो । गुद्री बजारमा जग्गा किनेर माइलो छोराले घर बनाएको थियो । त्यहाँ उसको फेन्सी पसल थियो ।

बाहिर सडकमा देख्थेँ, सेतो पोशाकमा सजिएर हिँडेका दिदी बहिनीहरुलाई । अपरिचित ती अनुहार को हुन् ? कहाँ पुगेर फर्केका हुन् ? धेरै चासो बढेको हुनाले एक दिन गीता बहिनीसँग वृतान्त बुझेँ । उहाँ विराटनगरको मुख्य मान्छे हुनुहँदो रहेछ, ओम शान्ति धर्मको । मलाई सबै कुरा बताउनु भयो । त्यो सुनेर मैले सात दिनको कोर्स गरेँ ।

शुसिला आमालाई शंखुवासभा जिल्ला खाँदबारीको बिछट्टै माया लाग्छ । कालो बाक्लो कपाल बुढ्यौलीले छोएर हो कि सेतो बाहेक रौँ देख्न मुस्किल छ । हामी छुट्ने छुट्ने बेलामा आमाले भन्नुभयो– “नानी छोरी, आखिर यो जीवन नै केका लागि ? बत्तीसँग उज्यालो छ र त अरुलाई प्रकाश छर्न सक्छ । त्यस्तै, मैले पनि ओम शान्ति मार्फत् मेरो चेतनालाई सक्रिय बनाउन चैनपुर मानेभन्ज्याङ (चेवा) मा भवन निमार्ण गरँे ।

मेरो मनभित्र छोयो । त्यसपछि ब्रह्म बाबाप्रति झन् लगाव बढ्यो र अरु समर्पित भएँ म । लेखराज कृपालाले महिलाहरुले दुःख पाएको देखेर ज्ञान र शक्ति बढाउन भक्तिभावमा रहन नैतिक शिक्षा मार्फत आव्हान गर्नुभएको हो । भारतको मधुवन राजस्थानमा पर्छ । पटक पटक गरेर छ पटक गएँ म मधुवन । अब सक्छु, सक्दिनँ । हेरौँ, चाहना चै छ ।

त्यहाँ पुग्नु मात्रै पर्छ, बस्नखान कुनै दुःख हुँदैन । जति पनि ठाउँ छ । यहाँबाट जाने जति खुसी हुन्छन्, पाहुनाको सत्कार गर्न जुटेकाहरु त्यसको डबल खुसी देखिन्छन् । हो, मधुवन भनेपछि विश्वकै मानिस जम्मा हुने ठाउँ रहेछ ।

मेरा दुई जना दाजुहरुले पढ्नुभयो । त्यो बेलाको शिक्षा स्कुलसम्म गइयो तर पढ्ने गरी होइन । अभिभावकले छोरालाई जसरी पनि पढ्नुपर्छ भन्नुहुन्थ्यो । उही सन्तान छोरीलाई अर्काको घर जाने जातले किन पढ्नुप¥यो ? पर्दैन । बरु घरको काम सिक्नुपर्छ भन्ने जमाना थियो । मलाई पढाएनन्, यो गरेनन्, त्यो भएन भन्दा पनि चलनै त्यो हुनाले बुवाआमा/अभिभावक वा संरक्षकलाई पनि के भन्नू ? त्यो जम्मै कुरा समयको दोष हो ।

विराटनगरको बसाइँसँग कृतज्ञ छु म । त्यहीँबाट मैले सत् गुरुलाई भेटेँ । प्रकृतिको विराट् शृङ्खला जिन्दगीको एक अनुपम अनुभूति ओम शान्ति मार्गले जीवन नै बदलेको अनुभव भयो । गुरुजनबाट ज्ञान पाएपछि खानपानमा र लवजमा शुद्घता भयो । पहिला पनि खासै मन नपर्ने लसुन, प्याज, माछा, मासु सबै छोडेँ । आफ्नो जीवन आफ्नो नियममा चलेको छ ।”

पहिरन जस्तै सफा हृदयकी शुसिला आमालाई शंखुवासभा जिल्ला खाँदबारीको बिछट्टै माया लाग्छ । कालो बाक्लो कपाल बुढ्यौलीले छोएर हो कि सेतो बाहेक रौँ देख्न मुस्किल छ । हामी छुट्ने छुट्ने बेलामा आमाले भन्नुभयो– “नानी छोरी, आखिर यो जीवन नै केका लागि ? बत्तीसँग उज्यालो छ र त अरुलाई प्रकाश छर्न सक्छ । त्यस्तै, मैले पनि ओम शान्ति मार्फत् मेरो चेतनालाई सक्रिय बनाउन चैनपुर मानेभन्ज्याङ (चेवा) मा भवन निमार्ण गरँे ।

गाउँमा मेरो सक्रियताको अनुसरण गर्ने धेरै छन् । निमार्ण सम्पन्न सो भवनमा बिहान दैनिक मुरली कक्षा अर्थात गुरुजनबाट नैतिक शिक्षा ग्रहण गर्ने कार्य हुन्छ । जाडरक्सीको कुलतमा परेका कति मानिस सुध्रिएका छन् । यसले गर्दा अकाल मृत्यु टरेको छ । अर्को, पिप्ले भनेको चैनपुर बजारबाट नजिकैको गाउँ हो । त्यहाँ पनि हामीले ओम शान्ति भवन बनाउन सुरु गर्ने सोच बनाएका छौँ । अस्थायी रुपमा प्रवचन दिने कार्य भने सुरु भई सकेको छ ।

ओम शान्ति मार्फत आमाले जुन विगुल फुक्नु भएको छ, त्यसको सुगन्धले हाम्रो देशको अस्थिर राजनीतिले स्थिरता पाओस् । समृद्घ नेपाल सुखी नेपाली भन्ने नारालाई सार्थक बनाउन युवा लक्षित अवसर आएर पलायनको दर मृगको गतिबाट कछुवाको चाल बनोस् ।

मलाई रोग छैन भन्दा पेसरको एउटा गोली खान्छु । ब्रह्म बाबाको कृपा यहाँदेखि अमेरिकासम्म हाम्रा सन्तान फैलिएका छन् । माइलो छोरो विनोद डीभी परेर अमेरिका गएको परिवारसहित उतै बसेको छ । कान्छो प्रमोद व्यापार गर्छ । उसले काठमाडौं डिल्ली बजारमा घर बनाएको छ । नयाँ पात जेठो छोराको छोरा नातीको बिहेमा म धेरै खुसी भएँ । अघि ठूली छोरी सविताकी छोरी जन्मदाको बेलामाझैँ । दुईटा पनाति भए । कम दिनकी रहिछ, निको नहुने बिमारले कान्छी छोरी बबितालाई बाँच्न दिएन ।”

शुसिला आमाले कुराको बिट मार्नुभयो । उहाँलाई अमेरिका गएर बस्न सहज लाग्दैन रहेछ । छोराबुहारी नातिनातिना पो आफ्ना हुन्, आमा–हजुरआमा भन्छन् । माया गर्छन् तर त्यो अर्काको माटोमा कसरी भिज्नु ? जुन खेल खेले पनि आफ्नो आँगन भनेको आफ्नै हो । खाए पनि नखाए पनि । धरोडोरो जस्तै लाए पनि ।

वास्तवमा रमाउने गरी काठमाडौं पनि मन नपर्दो रहेछ, आमालाई । ठूलो छोरा खाँदबारीमा सक्रिय होटल व्यवसायि हुनाले ढुङ्गाको भर माटोलाई, माटाको भर ढुङ्गालाई भनेजस्तो त्यहीँ ठाउँ प्यारो ! चौध वर्षको उमेरदेखि घामपानी सहेको थलो सन्तानझैँ प्यारो– त्यो घर !

उसो त शुसिला मातालाई गर्ने व्यवहार, मान–सम्मान उहाँको जीवनको पहिचान हो । समाजमा रहेर जसले असल कर्म गरेको हुन्छ, कतिका लागि प्रेरणा स्रोत पनि हुन्छ । ओम शान्ति मार्फत आमाले जुन विगुल फुक्नु भएको छ, त्यसको सुगन्धले हाम्रो देशको अस्थिर राजनीतिले स्थिरता पाओस् । समृद्घ नेपाल सुखी नेपाली भन्ने नारालाई सार्थक बनाउन युवा लक्षित अवसर आएर पलायनको दर मृगको गतिबाट कछुवाको चाल बनोस् ।

परिवर्तन आफैँबाट सुरु गर्नुपर्ने भनाइ मुताविक नैतिक शिक्षाले आमनागरिकको जीवनमा मलमपट्टीको काम गर्न सकोस् । कति मान्छेभित्र आफ्ना कुरामात्रै ठीक अरुका कुरा गलत भन्ने अहङ्कारले ढाकेको हुन्छ । यस्तो ग्रस्त मानसिकता बोकेको समाजलाई गतिशील बनाउन विचारहरुको आदानप्रदान गरेर हातेमालो गर्दै हिँड्ने आदतको विकास गर्न सक्नुहोस् । ओम शान्ति ! शुसिला माताप्रति हाम्रो शुभेच्छा र कामना छ– ओम शान्तिको नाराले सुख पाउन् मानव साराले !!

सम्बन्धित शीर्षकहरु

जनजिवन : एउटा युवा शक्ति जसले अस्थायी रुपमा पान व्यापार गरिरहेका छन्

‘कतारको राष्ट्रिय दिवस यहाँका जनताको बफादारी, ऐक्यबद्धता र गौरवको वार्षिक स्मरण पनि हो’

अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासी श्रमिक दिवस : अझै चासो र चिन्ता वैदेशिक रोजगारकै

अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार दिवस : विश्वभर मानव अधिकारको अवस्था चिन्ताजनक

नेताको हाइफाई, बदनाम हुँदै ट्रेड युनियन

‘काठमाडौंको रहनसहनमा आदत भइसकेको जीवन एकाएक यता लाग्दा अनौठो मान्ने धेरै हुनुहुन्थ्यो’

‘पीएनओ’ अर्थात नेपाली मुलका नेपालीले खोजेका कुरा

‘अरुको पसलमा काम गर्दै सिप सिकेँ, अहिले त्यही सिपले काम दिएको छ’ : शंकर मिजार

जनजिवन : ‘नाफा घाटा आफ्नो ठाउँमा छ, आफ्नो कामप्रति हामी सधैँ सजग, दृढ र ढुक्क छौँ’

‘सरकारले युवाहरुलाई देशमै उद्यमशिल बनाउने वातावरण सृजना गर्नुपर्छ’-बैकुण्ठ दाहाल